De witte lelie

De witte lelie

De bloemen op dit schilderij zijn losjes geschikt in een rieten mand. Op de achtergrond staat een vervallen muur. In het midden van het bloemstuk vormen de twee witte lelies een contrast met de donkere lucht op de achtergrond. Al sinds de oudheid verwijst de witte lelie naar zuiverheid. In de katholieke traditie is ze een symbool van de maagdelijkheid van Maria.

De rups en de vlinder

De rups is gebonden aan het aardse bestaan, net zoals de mens die zijn aardse leven en zonden met zich meedraagt. Maar de rups heeft de mogelijkheid een nieuw leven te beginnen. Hij kan zich ontwikkelen tot een vlinder. En de vlinder kan zich bevrijden van de aardse lasten en naar de hemel vliegen. Zoals de rups een vlinder kan worden, zo kan ook de mens van gedaante wisselen en een gelovig leven gaan lijden.

Fleur-de-lis

Verscholen in de achtergrond staat een blauwe lis (L. Iris). De lis is een symbool voor heerschappij en majesteit, zowel op aarde als in de hemel. Vergelijk bijvoorbeeld de fleur-de-lis (Fr.) in de heraldieke wapens van vorsten uit Frankrijk en Florence. Volgens middeleeuwse bronnen is de lis een symbool van Christus of van goddelijke heerschappij. De bloem komt in vele kleuren voor. De kleur blauw verwijst naar Maria als hemelse koningin.

Passiebloem

In de Latijnse naam van de passiebloem (passiflora) zit het woord passus, wat lijden betekent, en flos, wat bloem betekent: ‘bloem van het lijden’. De symbolische betekenis van de bloem is ontleend aan enkele fysieke kenmerken. Zo zijn er drie stempels die de drie nagels symboliseren, waarmee Jezus aan het kruis werd genageld. Daaronder bevinden zich vijf helmknoppen (waar stuifmeel wordt geproduceerd). Die verwijzen naar de vijf wonden op het lichaam van Jezus. En de krans van draadjes, in het midden van de bloem, symboliseert de doornenkroon die Jezus voor zijn kruisiging draagt.

Zwaard

De passiebloem, onder in de mand, staat in een rechte lijn onder de blauwe lis. Deze rangschikking kan een verwijzing zijn naar de pijn die Maria voelt als haar zoon aan het kruis wordt genageld:’ […] en zelf zult u als door een zwaard doorstoken worden’ (Lucas 2:35 De Nieuwe Bijbelvertaling 2008).
De bijzondere vorm van het blad van de lis wordt namelijk geduid als dat zwaard.

Jacob van Huysum (1688-1740), was de jongere broer van de bekende stilleven schilder Jan van Huysum (1682-1749). Zie het bloemstilleven in de Sael.

Bloemen in een bruine rieten mand, Jacob van Huysum, Amsterdam 1736, olieverf op doek, collectie Amsterdam Museum.
PARTNERS & SPONSOREN • Amsterdams Fonds voor de Kunst • Kickstart Cultuur Fonds • Fonds 21 • Katholieke Stichting ter Bevordering van Welzijnswerk • Vereniging Rembrandt • Unesco • Nieuw Leven Facility Groep • VTW Amsterdam • Prins Bernhard Cultuurfonds • VSB-fonds • Gemeente Amsterdam • C.S. Oolgaardtstichting •